Цистит касаллигини уй шароитида даволаш

Sistit kasalligi – siydik qopining yallig‘lanishini bildirib, tibbiyotda ushbu termin bilan atalgan. Ko‘p yillar davomida yallig‘lanishga sabab bakteriya deb qaralgan va siydik yo‘li infeksiyasi deb atalgan. Siydik qopi yallig‘lanishi og‘riqli va qo‘zg‘atuvchi kasallik, agar infeksiya buyraklarga tarqalib ketsa, bu jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin.

Bakteriya infeksiyasidan tashqari siydik qopi yallig‘lanishida dori preparatlariga sezuvchanligi, radiatsion terapiya yoki potensiyani oshiruvchi muolajalar, uzoq muddatli katetrlash ham sabab bo‘ladi. Sistit boshqa kasalliklar natijasida ham ikkilamchi kasallik sifatida kelib chiqishi mumkin.

Foto: Shutterstock.com

Infeksion bakterial sistitda davo chorasi antibiotiklar bo‘lsa, boshqa sabab bo‘lgan sistitlarda keltirib chiqaruvchi etiologiyaga qarshi kurashish kerak.

Sistit sabablari

Siydik ayiruv tizimini bir juft buyraklar, siydik nayi (ureter), siydik qopi va siydik chiqaruv kanali (urethra) dan tashkil topgan. Bularning barchasi organizmdan “chiqindilar”ni ayirish jarayonida o‘z rolini o‘ynaydi. Buyraklar bir juft bo‘lib loviyasimon shakldagi yumshoq (parenximatoz) a’zo, ular orqa bel sohasida joylashadi va qondagi “chiqindilar”ni filtrlash yo‘li bilan organizmdan chiqarib turadi.

Siydik naylari (ureter) buyraklarda hosil bo‘lgan siydikni siydik qopiga o‘tkazish vazifasini bajaradi. Siydik qopida esa siydik uni tashqariga chiqarmaguncha saqlanib turadi. Siydik qopidan siydik chiqaruv kanali (urethra) orqali chiqib ketadi.

Bakterial sistit

Bakterial infeksiya odatda tashqi muhitdan siydik chiqaruv kanali (urethra) orqali kirib siydik ayiruv yo‘lida ko‘payadi. Ko‘pincha sistitga sabab Esherixia coli (E. coli) bakteriyasi bo‘ladi. Bundan tashqari ayollarda jinsiy aloqa sababli ham sistit kelib chiqadi, biroq jinsiy noaktiv ayollar va siydik yo‘llari infeksiyasiga moyil ayollarda sisitit tashqi jinsiy a’zolar mikroflorasi buzilishidan ham kelib chiqadi.

Noinfeksion sistit

Bakterialar sisitit kelib chiqishida asosiy o‘rinni egallasada infeksiyadan tashqari bir qator omillar siydik qopi yallig‘lanishiga olib kelishi mumkin. Masalan:

Dori preparatlar. Ko‘pchilik dorilar, ayniqsa, kimyoterapiya preparatlari sistit keltirib chiqaradi. Chunki ularning organizmdan chiqib ketishini siydik ayiruv yo‘llari ta’minlaydi.
Radiatsion terapiya genital sohalarda o‘tkazilsa ham sistit kelib chiqishi mumkin.
Uzoq muddatli katetrlash ham siydik qopi shilliq qavatini zararlashi va sistitga sabab bo‘lishi mumkin.
Kimyoviy moddalar ya’ni jinsiy a’zolar gigiyenasida foydalaniladigan vositalar ham sistitga sabab bo‘lishi mumkin.
Boshqa sabablar diabet, buyrak tosh kasalliklari, yallig‘langan prostata va orqa miya shikastlanishlarida ham sistit kelib chiqadi.

Ayollarda xavf omillar

Ba’zi insonlar siydik qopi yallig‘lanishlariga moyil bo‘lishadi, ayniqsa ayollar. Bunga sabab esa ayol organizmining anotomik tuzilishidir. Ayollar siydik chiqaruv kanali kalta bo‘ladi, bu esa bakteriyalarning siydik qopiga kirishi uchun qulay yo‘l hisoblanadi. Siydik yo‘llari infeksiyasiga olib keluvchi xavf omillari quyidagilardir:

Jinsiy aktivlik. Keragidan ortiq jinsiy aloqaga kirishish siydik yo‘llariga bakteriya kirishiga ham sabab bo‘ladi;
Homiladorlikka qarshi kurashishda foydalaniladigan vositalar ayollar qiniga joylanadigan diafragmalar ham ko‘p vaqt davomida foydalanilsa sistit keltirib chiqarishi mumkin;
Homiladorlik paytida ham gormonal o‘zgarishlar natijasida infeksiyaning tarqalishi va ko‘payishi osonlashadi, bu esa sistitga ham sabab bo‘lishi mumkin;
Menopauza paytida (hayz ko‘rish tugaganda) gormonlar nisbati o‘zgarganda ham sistit kelib chiqishi mumkin;

Ayol va erkaklardagi xavf omillari

Buyrakdagi toshlar. Hosil bo‘lgan toshlarning siydik qopiga ko‘chishi yoki qopning o‘zida tosh hosil bo‘lishi;
Immun tizimidagi o‘zgarishlar. OIV infeksiyasida, diabetda, o‘sma kasalliklarida siydik qopi yallig‘lanishi kuzatilib turadi.

Erkaklarda sistit kasalligi ayollarga nisbatan ancha kam uchraydi.

Sistit belgilari

Foto: depositphotos.com

Sistit belgilari quyidagilar:

Kuchli, doimiy bo‘shashish (peshob ajratish, siyish) hissi;
Peshob ajratayotganda achishish;
Tez-tez, kam porsiyadagi peshob kelishi;
Siydikda qon bo‘lishi (gematuriya);
O‘tkir hidli siydik ajratish;
Chanoq sohasidagi diskomfortlar;
Qorinning pastki sohasida doimiy bosim sezish;
Tana harorati subfebril ko‘rsatkichlarda bo‘lishi (37-37,5 C).

Yosh bolalarda kunduz vaqtlarda o‘z-o‘zidan siyib qo‘yishi ham sistit alomati bo‘lishi mumkin, ammo tunda siyib qo‘yish sistit sababli bo‘lmaydi.

Sistit bilan qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

Agar sizda quyidagi belgilar namoyon bo‘lsa zudlik bilan shifokor huzuriga boring, chunki buyraklar ham yallig‘langan bo‘lishi mumkin:

Belning orqa yon sohalaridagi og‘riq;
Tana haroratining ko‘tarilishi;
Ko‘ngil aynashi va qusish.

Agar siz tez-tez kam porsiyadagi peshob ajralishi, peshobda qon bo‘lishi, peshob ajratayotganda og‘riq sezsangiz darhol shifokorga murojaat eting.

Ilgari sizda sistit alomatlari kuzatilgan bo‘lsa va siz antibiotik terapiya olgan bo‘lsangiz, belgilar yana yuzaga chiqsa, shifokor boshqa sababni topishga harakat qiladi va davolaydi.

Sistit asoratlari

Agar sistit kasalligi davo choralari yuzaki o‘tkazilgan bo‘lsa, yoki umuman davolanmasa, og‘ir asoratlarga olib kelishi mumkin. Ular quyidagilar:

Buyraklar yallig‘lanishi. Davolanmagan sistit buyrakning o‘tkir yallig‘lanishiga sabab bo‘ladi ya’ni piyelonefritga olib keladi. Yosh bolalar va qariyalar buyrak yallig‘lanishida xavf guruhlariga kirishadi, chunki ularda kuzatiladigan simptomlar boshqa kasalliklar bilan adashtirib qo‘yiladi.

Siydikda qon bo‘lishi. Sistitda siydikda qon hujayralari paydo bo‘ladi. Ular mikroskop ostida ko‘rinadi, bu mikrogematuriya deb ataladi va u muolajalar natijasida davolanadi. Agar siydikda qonni oddiy ko‘z bilan ko‘rilsa bu makrogematuriya deyiladi, bu ko‘pincha infeksion (bakterial) sistitda kuzatiladi.

Sistit kasalligi diagnostikasi

Foto: Google Photo

Sistitga shubha qilinganda quyidagi tekshirish usullari o‘tkaziladi:

Umumiy siydik analizi. Buning uchun siydik tekshirilib, unda bakteriya bor yo‘qligi yoki yiring borligi, agar bo‘lsa uning tarkibi o‘rganiladi. Qon hujayralarini topilishi ham sistit alomatidir.

Sistoskopiya. Sistoskop yordamida siydik chiqarish kanali orqali siydik qopingizga kirilib, undagi o‘zgarishlar kuzatiladi. Bu diagnoz usuli eng ishonchli hisoblanadi. Chunki unda to‘g‘ridan to‘g‘ri kamera orqali siydik qopi shilliq qavati ko‘riladi. Bundan tashqari sistoskop yordami shifokor namuna (biopsiya) ham olsa bo‘ladi.

Rentgenografiya. Ko‘pincha roentgen tekshiruvi noinfeksion sistitga gumon qilinganda o‘tkaziladi. Bunda contrast modda yuborilib siydik qopi butunligicha ko‘riladi.

UTT (UZI) siydik qopi ning holatini aniq ko‘rsatib beruvchi tekshirish usuli.

Sistit davosi

Infeksiya (bakteriya) sabab bo‘lgan sistitlar odatda antibiotiklar qabul qilish bilan davolanadi. Ammo noinfeksion sistitlar esa ularni keltirib chiqaruvchi sababga qarab davo chorasi qo‘llaniladi.

Bakterial sistit. Birlamchi sistitda belgilar yaqqol namoyon bo‘ladi. Bunda shifokor tavsiya qilgan antibiotiklarni bir davo kursi qabul qilganda infeksiyadan butunlay qutulishga erishish mumkin.

Qaytalangan sistitda davolovchi shifokor antibiotik davo kursini uzaytirishi yoki boshqa turdagi antibiotikni tavsiya qilishi mumkin. Sistit qaytalagani uchun urolog va nefrolog ko‘rigi bakteriyalarga nima uchun moyil ekanligini aniqlab beradi.

Menopauza davridagi ayollar sistitga beriluvchan bo‘lishadi. Shuning uchun ular doimo ginekolog, urolog ko‘rigida bo‘lib turishlari lozim.

Noinfeksion sistitlar ularning etiologik sababini yo‘q qilish bilan davolanadi. Agar dori preparatlariga sezuvchanlik, allergik holatlar sababli sistit kelib chiqsa, ularni qabul qilishni to‘xtatish kerak.

Sistitda uy sharoitida muolajalar

Sistit og‘riqli va noqulaylik hissini chaqiruvchi kasallik, lekin uy sharoitida uning belgilarini kamaytirish mumkin:

Qorin pastki sohasiga issiq (iliq) narsa qo‘yish siydik qopini tinchlantiradi va og‘riq hissini kamaytirib, diskomfortdan qutulishingizga yordam beradi;
Kofe, alkogol,gazli ichimliklar, sitrus mevalaridan tayyorlangan sharbatlar va boshqa kafein saqlovchi ichimliklarni kamroq ichish, achchiq va sho‘r mahsulotlar iste’mol qilishdan saqlanish kerak. Chunki bu moddalar buyraklarda siydik ajralishini ko‘paytiradi va peshob ajratish hissini chaqiradi.
Iliq suvda mahalliy vanna qilish og‘riq va noqulaylik hissini kamaytirishga yordam beradi. 15-20 daqiqa o‘tirish kifoya.

Sistitni oldini olish

Ko‘p suyuqlik ichish organizmni tozalab turishi tufayli sistit va boshqa yallig‘lanishlarni oldini olish mumkin;
Peshob ajratish hissi paydo bo‘ldimi darhol hojatxonaga boring va bo‘shashing;
Jinsiy a’zolar atrofini doimo toza-ozoda saqlang;
Shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya etish: ichki kiyimlar, prokladkalar, tamponlardan foydalanganda e’tibor qaratish. Bolalarda nam salfetkalardan ko‘ra oddiy suv yoki suv bilan namlangan yumshoq sochiqdan foydalanish tavsiya etiladi.

Foydali maqolalar:

Sistit jinsiy yo‘l bilan yuqadimi?
Urinoterapiya — peshob bilan davolash
Buyrak kasalliklari qanchalik xavfli?

Foydali maqolalarni Telegram kanalimizda kuzatib boring!

Источник

Циститни уй шароитида қандай даволаш мумкин?. Кичик хожатга бориш тезлашиб қолиши, оз-оздан тез-тез сийдик ажратиш, сийиш даврида ачишиш хисси, қувуқ сохасидаги оғриқлар – булар хаммаси чекмазак, яъни циститнинг белгилари хисобланади. Циститнинг оғир шаклларида сийишнинг охирида қон аралашмасини мавжудлиги ва сийганда сийдик ўрнига шиша синиғи чиқаётгандек хис қилиш каби шикоятлар кузатилади.
Цисит билан кўпроқ аёллар касалланиб, бу уларда сийдик чиқарув каналининг қискароқлиги билан тушунтирилади.
Хаёт учун деярли хавф туғдирмаса хам, цистит хаёт сифатини анчагина бузиб қўйиши мумкин.

Цистит – инфекцион касаллик бўлиб, 85–95 % холда унинг қўзғатувчиси ичак тёқчаси (E. Coli) хисобланади. Инфекция сийдик пуфагига теридан, ёки тўғри ичакдан юқорига кўтарилувчи йўл орқали тушиши мумкин.

Цистит қайдан пайдо бўлади.
1.   Айтиб ўтганимиздек аёлларда сийдик чиқарув каналининг калталиги ва сийдик пуфагининг хажмлилиги инфекция тарқалишига имконият яратади.
2.   Яна бир сабаби аёллар уретрасини микротравмалари хисобланади. «Асал ойи цистити» термини мавжуд бўлиб, у гигиена қоидаларини эсдан чиқариб қўйган эркаклар хисобига ривожланади.
3.   Хомиладорлик даврида иммун ва гормонал тизимдаги ўзгаришлар, бачадон ўлчамларининг катталашуви, унинг сийдик пуфагини суриб қўйиб, сийдик ажратишга тўсиқлик яратиши – булар хаммаси циститни шаклланишига сабаб бўлади.
4.   Эркакларда циститни ривожланиши кўп холларда простата бези касалликлари, буйрак тошлари ёки қандли диабет хисобига кузатилади.
5.   Циститга хос ўзгаришлар ногонококсиз уретрит ва сийдик пуфаги силида хам кузатилиб, улар хламидий микоплазма ёки трихомонадалар таъсирида ривожланади.
6.   Барча холатларда умумий сийдик ва қон тахлилини топшириш, микрофлорани экиш, сийдик пуфагини УЗИ текшируви, ёки цистоскопия текшируви ўтказилади.

Циститда нима қилмоқ керак?
1.   Ётоқ режимида қолиш, иссиқ ўраниб ётиш, қувуқ сохасига иссиқ грелка қўйиш мақсадга мувофиқ (агар сийдик билан қон аралашмалари кузатилмаса грелка қўйиш шарт эмас).
2.   Кўп миқдорда суюқлик (чойни сут билан) ичиш тавсия этилади. Кофе ва пиво инкор қилинади. Сийдикка қон қўшилганда – чаён ўт (крапива) ли дамламалар ичиш тавсия этилади.
3.   Фитотерапия мақсадларида аптекаларда тайёр гиёхлар комплекси мавжуд бўлиб, шунингдек уросептикларда цистон, канефрон, фитолизин буюрилади.
4.   Пархез турли хил отказ от пряностей, консервалар, маринадланган махсулотлар ейиш маън қилинади. Сутли махсулотлар, мевалар, полиз махсулотар (тарвуз) айни муддао хисобланади.
5.   Хаммом ва саунага боришдан сақланинг, аамо гигиена қоидаларига амал қилган холда ювиниш туришга одатланган маъқул.
6.   Но-шпа ичиш, папаверинли свечалар қўллаш нафақат оғриқ синдромини балки яллиғланишга қарши эффектив хисобланади.
7.   Барча холларда антибактериал препаратлар Монурал – 3 мг бир махал овқатдан 2 соат кейин, Нолицин, 1 таблеткадан 2 махал 3 кун ёки бисептол 2 таблеткадан 2 махал ичилади.
8.   Биологик актив моддалардан «УРОПРОФИТ®» таркибида спазмолитик, яллиғланиш ва микробга қарши компонентлар мавжуд
9.   Қайталанувчи циститларда, қандли диабети борларда даво курси узоқроқ давом этади. Хомиладор аёллар учун Бисептол ва Нолицин, Фурадонин ва Тетрациклин мумкин эмас. Улар учун Амоксициллин ёки Цефуроксим айни муддао хисобланади.
10.   Агар дизурик шикоятларга бел сохасидаги оғриқ ва иситма қўшилса яллиғланиш буйракларга ўтган хисобланади ва бу холатларда албатта врачларга учраш тавсия этилади.

https://t.me/gepamed_ultra

Источник

Бу ёқимсиз хасталикни қандай бартараф этиш борасида акушер-гинеколог Фазилат Тошбаева маълумот беради…

Нега айнан биз?
Цистит кўпроқ аёлларда учрайди. Бунинг сабаби анатомик ўзига хосликда, яъни жинсий аъзоларнинг пешоб чиқариш каналига яқин жойлашганида. У ерда ўрнашадиган касаллик чақирувчи микроорганизмлар пешоб пуфагига жуда осон туша олади.

Аломатлари
• Қориннинг пастки қисми ёки белнинг пастки қисмида бирдан оғриқ туриши;
• Пешоб чиқариш вақтида санчиқ ва ачишиш;
• Тез-тез ва оғриқли пешоб чиқариш;
• Пешоб рангининг хиралиги.

Инфекция пешоб пуфагига турли йўллар билан тушиши мумкин:
• Тос аъзолари (бачадон, қин)дан;
• Пешоб чиқариш каналидан;
• Буйраклардан.

Даволаш
Циститни даволаш узоқ вақт талаб қилади. Биринчидан, пешоб таҳлилидан сўнг микробларга қарши терапия тавсия этилади. Иккинчидан, физиотерапия муолажаларини олиш лозим бўлади. Лазер жуда самарали таъсир кўрсатади. Чунки пешоб пуфаги шиллиқ қаватига ўзини тиклашида ёрдам беради. Учинчидан, кўпинча пешоб пуфагига гиалурон кислотаси киритиш яхши натижа беради. У пешоб пуфаги шиллиқ қавати қоплаб, яллиғланишнинг тарқалишига тўсқинлик қилади ва ҳимоялайди.

Олдини олиш учун 5 тавсия
1. Совуқ жойда ўтириш мумкин эмас. Об-ҳавога мос кийининг.
2. Аччиқ, маринадланган, дудланган, қовурилган маҳсулотлар ва спиртли ичимликларни суиистеъмол қилиш ярамайди.
3. Кўпроқ суюқлик ичинг. Пешоб пуфаги яхши “ишлаши” учун кунига 2 литр сув ичинг.
4. Узоқ вақт ўтирманг. Агар ўтириб ишлашга мажбур бўлсангиз, ҳар 30 дақиқада ўрнингиздан туриб, бироз машқ қилинг.
5. Пешобни узоқ муддат мажбуран тутиб туриш мумкин эмас. Шунингдек, циститнинг олдини олиш учун ич қотишига ҳам йўл қўйманг.

Муҳим!
Циститни албатта шифокор билан бирга даволаш керак. Тўлиқ даволанилмаган цистит буйраклар хасталикларига сабаб бўлади.

Пешоб пуфагини мустаҳкамлаш учун машқлар
1. Полга ўтириб, тиззаларни букинг ва уларни қўлларингиз билан ушлаб, гавдангизни орқага-олдинги тарзида бир ётиб, бир туриб машқ қилинг.
2. Тиззалаб ўтиринг. Қўлларингизни бошингизнинг орқа қисмига қўйиб, аввал оёқларингизга нисбатан ўнг томонга, кейин чап томонга галма-галдан ўтиринг. Елкангизни тўғри тутишга ҳаракат қилинг.
3. Ёнбошлаб ётинг. Қўлларингиз танангизнинг икки четида турсин. Энди тиззаларингизни букиб, кўкрак томонга кўтаринг. Сўнг яна тўғри ётиб, яна машқни такрорланг.
4. Чалқанчасига ётганча қўлларингизни тўғри қўйинг. Энди танангизнинг тос соҳасини кўтаринг ва шу ҳолда бироз туринг. Сўнг учгача санаб, секин аввалги ҳолатингизга қайтинг.

Гиёҳлар ёрдамида даволаймиз!
• 1 ош қошиқдан қайин, арчагул, маккажўхори попугини аралаштиринг. Бу аралашмадан 1 ош қошиқ олиб, 2 стакан қайноқ сув қуйинг ва қопқоғини ёпиб, 2 соат дам беринг. Сўнг сузгичдан ўтказиб, кунига 4 марта овқатланишдан олдин ¼ стакандан ичинг.
• 2 ош қошиқ календула, 1 ош қошиқдан мойчечак ва қизилпойча (зверобой)ни аралаштиринг. Аралашмадан 2 ош қошиқ олиб, 2 стакан қайноқ сув қуйиб, қайнаш даражасига етказинг. Кейин оловдан олиб, илиқ ҳолга келгунча қолдиринг. Кунига 4-5 марта ½ стакандан истеъмол қилинг.

Источник

Систит — қовуқ (сийдик пуфаги) шиллиқ қаватининг яллиғланиши. Ушбу касалликдан кўпинча репродуктив ёшдаги аёллар азият чекади. Бундай боғлиқлик аёл организмининг анатомик хусусиятлари билан ифодаланади, чунки уларда сийдик чиқариш канали еркакларникига қараганда калта ва кенгроқ бўлади, демакки қовуққа инфекция кириши осонроқ кечади.

Систит сабаблари

Одатда, систит сийдик канали орқали сийдик пуфагига бактериялар (масалан тўғри ичакда яшайдиган Есчеричиа cоли) кириши натижасида ривожланади. Аммо сийдик пуфагининг яллиғланишига олиб келадиган бошқа бактерия ва хасталиклар ҳам мавжуд.

Систит — совуқ мавсум касаллиги деган афсона мавжуд. Бу ҳақиқатга яқин емас. Касаллик ёз фаслида ҳам юзага келиши мумкин. Масалан, нафас йўллари инфекцияси, жинсий алоқадан кейин сийдик йўлларининг яллиғланиши, вагинал дезодорантларга, атирли совун ва ҳаттоки рангли ҳожатхона қоғозига нисбатан аллергия туфайли.

Ўткир систит аёлларда қайталанишга (рецедивларга) мойил бўлиб, кўтарилувчи пиелонефрит шаклида асоратларни келтириб чиқариши мумкин.

Касалликнинг ривожланишига замин яратадиган хавф омиллари ҳам мавжуд, уларга:

Синтетик толалардан тайёрланган тор ички кийимлар кийиш. Бу генитал ҳудудда бактериялар ривожланишига ёрдам беради, ўз навбатида систит ривожланиш еҳтимоли ошади.
Тасодифий жинсий алоқалар. Жинсий ҳамроҳларни тез-тез ўзгариши ва ҳимояланмаган жинсий алоқа қилиш жинсий йўл билан юқадиган касалликлар (ЖЙЙК) ривожланиш хавфини оширади. Бунинг фонида сийдик йўллари билан сийдик пуфаги яллиғланиши ҳам мумкин.
Қабзият ва ичак касаллиги.Ичак касалликлари ва ич қотиши фонида шартли-патоген микроорганизмлар фаоллашади, улар еса сийдик йўлларига кириб бориши мумкин.
Буйрак касаллиги. Нефрологик касалликлар билан инфекцион жараённинг қовуққа (тушувчи йўл) тарқалиши еҳтимоли ошади.
Гормонал фоннинг бузилиши. Юқори гормонал шароитларда қин ва уретра шиллиқ қавати микрофлораси ҳам ўзгаради.
Иммунитетни заифлаштиришга ёрдам берувчи касалликлар.

Аломатлари ва белгилари

Тез-тез пешоб чиқариш;
Пешоб чиқариш пайтида оғриқ;
Бел ва қориннинг пастки қисмида оғриқ;
Сийдик рангининг ўзгариши;
Сийдикда ёт аралашмалар пайдо бўлиши;
Иситма.

Ҳаракатланиши қийин бўлган кекса беморларда сийдик пуфагини тўлиқ бўшатмаслик ёки ҳожатга кам чиқиш систитга сабаби бўлиши мумкин. Хавф гуруҳига пешоб чиқаришдан олдин анча муддат сабр қиладиган катталар ва болалар ҳам киради. Шунинг учун сийдик пуфаги тўлиб кетишини олдини олиш ва ҳожатни ўз вақтида чиқариш тавсия етилади.

Камдан-кам ҳолларда систит ўсимта туфайли келиб чиқиши мумкин. Еркакларда систит кўпинча ўткир ёки сурункали простатит билан намоён бўлади ёки касаллик юқори ҳарорат билан кечганда, унинг намоён бўлишини ниқоблайди.

Болаларда систит катталарда бўлгани каби тез-тез учрайди. Бунинг сабаби турли хил инфекцион патогенлар, шу жумладан кандидоз (молочница) бўлиши мумкин.

Совқотиш, кенг тарқалган фикрларга қарамай, қовуқ яллиғланишининг асосий сабаби емас. Бу омил фақатгина организм қаршилигининг пасайишига олиб келади, бунинг натижасида организмда аллақачон мавжуд бўлган инфекциялар фаоллашади, масалан пиелонефрит (буйракларнинг яллиғланиши), кандидоз (замбуруғли касаллик), стафилококкли касалликлар ва ҳоказо.

Болаларда ўткир систит сурункали шаклига қараганда кўпроқ учрайди. Ота-оналар боланинг соғлиғига аҳамият бермайдиган жуда ривожланган ҳолатлардагина касаллик сурункали шаклга ўтиши мумкин. Баъзида касалликнинг бееътибор қолдирилиши ўспирин боланинг уятчанлиги ёки муаммо ҳақида бошқа сабабларга кўра ота-оналарига маълумот бермаслиги туфайли содир бўлиши мумкин.

Ҳомиладорлик даврида сийдик пуфаги инфекцияси ҳомила томонидан унга босим ўтказилиши туфайли кузатилиши мумкин. Систитнинг дастлабки белгилари кузатилганида аёллар имкон қадар тезроқ шифокорга хабар беришлари ҳамда сийдик таҳлили ва маданий екишлар, умумий қон таҳлили ўтказиш тавсия етилади.

Ташхислаш

Дастлабки ташхис шифокор кўригидан бошланади. Систит билан оғриган аёлларда қов усти ва қин орқали уретра палпациясида оғриқ кузатилади. Баъзида уретранинг ташқи қисми гиперемияси аниқланади.

Шундан сўнг шифокор махсус ташхис усулларини тайинлайди. Систитни ташхислашда асосий ўрганиш усули сийдикни таҳлил қилишдир, натижада сийдик пуфагида яллиғланиш жараёнининг мавжудлигини, шунингдек сийдик тизимининг бутун ҳолатини аниқлаш мумкин.

Сурункали систитда гинеколог билан маслаҳатлашиш муҳим саналади.

Сервикал систитда сийдикда оқ қон ҳужайралари кўпайиши аниқланмаслиги мумкин. Еркакларда ташхисни аниқроқ қўйиш учун таҳлил икки ёки уч намуналарда ўтказилади. Батафсил таҳлил буйрак ва бошқа органларнинг ҳолати тўғрисида маълумот беради.

Қўшимча усул — қовуқни ултратовушли текшируви, систография ва систоскопия саналади. Улар яллиғланиш жараёнини қанчалик катта кўламдаги майдонни егаллаганлигини кўрсатиб беради. Аммо касалликнинг ўткир даврида инструментал диагностика усуллари қарши кўрсатилади. Систоскопия сурункали систитда ёки касалликнинг узоқ давом етишида амалга оширилади.

Сурункали систит билан оғриган аёллар гинекологга мурожаат қилишлари ва жинсий йўл билан юқадиган инфекциялар учун (ЖЙЙИ) текширувлардан ўтишлари тавсия етилади.

Систитни даволаш

Ўткир систитни даволаш амбулатор ёки стационар (касалликнинг оғир ёки узоқ давом етадиган даврида) шароитда амалга оширилиши мумкин. Терапияда аксарият ҳолларда оғриқ қолдирувчи восита ва антиспазмодиклар қўлланилади. Касаллик қўзгатувчисини ҳисобга олган ҳолда, антибактериал воситалар буюрилади.

Қовуқни инстиллация қилиш (чайиш) фақат касалликнинг узоқ давом етадиган шаклларида, қолдиқ таъсирларни йўқотиш ва шиллиқ қаватни тиклаш мақсадида буюрилади.

Ҳомиладор аёлларда систитни даволашда алоҳида еътибор берилиши лозим, чунки туғруқ йўллари яқинида жойлашган инфекция манбаи янги туғилган чақалоқни патоген микроорганизмлар билан инфекцияланиши хавфини оширади.

Ҳомиладорлик даврида систитни даволаш фақат шифокор назорати остида амалга оширилади, чунки даволаш тактикаси ва усулларини танлашдаги хатолар жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин. Енг мушкул вазифа — касалликни ҳомиладорликнинг дастлабки муддатларида даволаш, чунки бу даврда терапия учун ишлатиладиган дорилар қатори ҳомилага мумкин бўлган салбий таъсир туфайли сезиларли даражада чекланган бўлади.

Ҳомиладорлик пайтида систитни халқона воситалар билан даволаш асло тавсия етилмайди. Чунки кўплаб ўсимликлар заҳарли ножўя таъсирга ега. Ушбу касаллик фақатгина антибиотиклар билан даволанади. Акс ҳолда, систит фақат ривожланишда давом етиб, сурункали шаклга ўтади, организмда еса инфекция ўчоғи пайдо бўлади.

Олдини олиш

Систитнинг қайталанишини олдини олиш учун қуйидагилар тавсия етилади:

Гипотермиядан (совқотишдан) сақланиш;
Оғир жисмоний куч ишлатишни чеклаш;
жинсий йўл билан юқадиган касалликларни ўз вақтида даволаш;
Аёл жинсий аъзоларининг, буйракларнинг, сийдик йўлларининг бошқа яллиғланиш касалликларини даволаш.

Касалликнинг кучайиши жинсий фаолият билан боғлиқ бўлган беморларга орал антибиотиклар буюрилади. Паузадан кейинги даврда аёлларга естроген сақловчи интравагинал ёки периуретрал гормонал кремлар ёки шамчалардан фойдаланиш тавсия етилади.

(Visited 356 times, 1 visits today)

Источник